Kiracı Geçit Hakkı Davası Açabilir Mi?

Geçit hakkı Türk Medeni Kanunda 747.maddede ve devamında tanımlanmış olan bir hakkıdır. Kiracı geçit hakkı davası kapsamında; taşınmaz sahibi, yani malik olan kişinin, genel yola bağlantısı bulunmayan taşınmazından üzerinden genel yola çıkma amacıyla komşu taşınmaz ya da taşınmazların üzerinden kullanmış oldukları sürekli biçimde kurulmuş olan bir haktır.

Malik bu hakkı kullanırken, yani geçit hakkından yararlanabilmesi için, geçit hakkı tesis işlemlerindeki yararların eşit olması gereklidir. Geçit hakkında menfaat, her iki tarafta da eşit olmak zorundadır.

Taraflar Aralarında Geçit Hakkı Kurulması Konusunda Sözleşme Yapabilirler Mi?

Taraflar kendi içlerinde konuyu karara bağlayarak kiracı geçit hakkı davası kapsamında anlaşma sağlayabilecekleri gibi zorunlu şekilde de geçit hakkı kurulabilmektedir. Bu geçit hakkının mutlaka resmi şekilde yapılması gerekir.

Ancak geçit hakkının kurulmaları hususunda yaşanacak olan anlaşmazlıklarda tarafların bu hakkına ilişkin olarak dava açma hakları da vardır. Yargıtay tarafından, geçit hakkının resmi biçimde yapılmasına ve var olan geçit haklarının hangi biçimde tesis edilmiş sayılacağına ilişkin olan emsal kararları bulunmaktadır.

Komşuluk Hukuku İlkesine Dikkat Edilmelidir

Kiracı geçit hakkı davası kapsamında Türk Medeni Kanununda yer alan 747/2 madde gereğince geçit istekleri, önceki mülkiyetlere ve yol durumlarına göre en uygun olan komşuya, bu biçimde ihtiyaçların karşılanmaması halinde ise geçit tesisinden en az şekilde zarar görecek olanlara yöneltilmektedir. Geçit hakkı taşınmaz olan mülkiyetini sınırlamakta olan bir irtifak hakkı olmakla beraber, özlerini komşuluk hukukundan almaktadır. Bunun doğal sonuçları olarak, yolun saptanma aşamasında komşuluk hukuku ilkesi gözetilmelidir.

Kiracı Geçit Hakkı Davası Açabilir Mi?

Geçiş Talebi Dava Süreci Nasıl İlerler?

Söz konusu olan dava, davacının sübjektif arzusuna ya da talebine göre değil, objektif olan esaslara uygun şekilde belirlenmeli, taşınmaz olan mülkiyetinin sınırlandırılmaları konusunda genel ilke olan fedakârlıkların denkleştirilmesi prensipleri ise dikkatten kaçırılmadan dava süreci ilerletilmelidir.

Uygun olan güzergâh saptanırken, önem ve dikkatle üzerinde durulması gereken diğer bir nokta, aleyhine geçit kurulmuş olan taşınmaz ya da taşınmazların bütünlüğünün bozulmamasıdır. Başka türlü bir geçit tesisi mümkün gözükmüyorsa bunun gerekçeleri de kararda açıkça yer almalıdır.

Uzman Bilirkişilerle İş Birliği Yapılmalıdır

Davaya konu olan taşınmazın kullanım amaçları göz önüne alınıp özellikle tarım alanında, bir tarım aracının geçebileceği genişlikte geçit hakkının tesislerine karar vermek gereklidir. Bu genişliği aşmış olan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu zamanlarda, söz konusu olan gerekçeler kararda dayanaklarıyla beraber gösterilmelidir.

Saptanmış geçit talebi sebebi ile yükümlü olan taşınmazın malikine ödenmesi gerekli olan bedel, taşınmazın niteliği gözetilip uzman bilirkişilerin aracılığıyla objektif kıstaslar göz önüne alındıktan sonra belirlenmelidir. Bu bedelin hükümden önce depo ettirilmesi zorunludur.

Bedel Tespitinin Üzerinden Uzun Bir Müddet Geçtiyse Ne Yapılmalıdır?

Hükmün tarihinde dava tarihine dek geçen zamanda taşınmaz üzerinde büyük değişimler yaratacak kadar uzun bir vakit geçmiş ya da bedel tespitinin yapılmasının ardından söz konusu yörede taşınmazların değerlerini artıracak ölçüde değişiklikler yaşanmış olabilir.

Böyle bir durumda, mülkiyet hakkı kısıtlanmış olan taşınmaz malikinin mağduriyet yaşamasına sebebiyet vermemek, diğer tarafın ise hakkın kötüye kullanılması durumunda doğacak olumsuz davranışlarını da önleme amacıyla hüküm tarihine yakın bir zamanda yeni değer tespitlerinin yapılması gereklidir.

Kurulmuş olan geçit hakkının Türk Medeni Kanununda yer alan 748/3 maddesi gereğince tapu kayıtlarının beyanlar hanesine şerhi de mutlaka gerekli bir adımdır. Geçit hakkı talebinin kurulmasına ilişkin olan davalarda, davaların niteliği gereği yargılama gideri de davacının üzerinde bırakılmalıdır.