İş ve Ticaret Hukukunda Dava Şartları

İş ve ticaret hukukunda dava şartları bahsinde arabuluculuk, bazı incelikleri olan bir kavram olarak karşımıza çıkar. İş ve Ticaret Hukukunda son yıllarda dava şartı olarak arabuluculuk müessesesi karşımıza çıkmaktadır. Mahkemelerin iş yükünün azaltılması, tarafların kazan kazan prensibiyle hızlı şekilde haklarını elde edebilmeleri amacıyla uygulamaya konan arabuluculuk, alternatif bir çözüm yoludur.

Arabuluculuğun Dava Şartı Oluş Süreci

Başlangıçta ihtiyari olarak başvurulan arabuluculuk, 12.10.2017 tarihli İş Mahkemeleri Kanununun 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe girmesiyle zorunlu ve yerine getirilmesi gereken bir dava şartı olarak karşımıza çıkmıştır. İş Hukukunda zorunlu arabuluculuğun olumlu sonuçlar vermesi ve istatistiklerin memnun edici şekilde gelişmesinden sonra Türk Ticaret Kanununun 5. maddesinin düzenlenmesiyle 01.01.2019 tarihi itibariyle Ticaret Hukukunda da zorunlu arabuluculuk getirilmiştir.

İş Hukukunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk

İş Hukuku alanındaki davaların büyük kısmında arabuluculuk dava şartı haline gelmiştir. Bu tip davalarda arabuluculuk sistemine başvurulmadan iş mahkemelerinde dava açılması halinde mahkeme işin esasına girmeden usulden red kararı verecektir.

• Şu davalarda arabuluculuk dava şartıdır:
• İhbar ve kıdem tazminatından doğan davalar
• Ücret, fazla mesai, yıllık izin, ulusal bayram ve genel tatil, yol ve yemek ücreti gibi işçi alacakları nedeniyle açılan davalar
• Prim ve ikramiyelerden doğan alacaklar için açılan davalar
• Kötü niyet tazminatına dair davalar
• İşe iade talebiyle açılan davalar
• İşe başlatmama nedeniyle açılan tazminat davaları
• Boşta geçen süreler için açılan tazminat davaları
• Sendikal tazminatlar için açılan davalar
• İşçilere eşit davranmama iddiasıyla açılan davalar

İş kazaları ve meslek hastalıkları sebebiyle açılan davalarda arabuluculuk dava şartı değildir. Taraflar bu tip davalarda isteğe bağlı olarak arabulucuya başvurabilir.

Ticari Davalarda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk

Türk Ticaret Kanununun 5. maddesinde düzenlenen dava şartı olarak arabuluculuk 01.01.2019 tarihinden itibaren uygulama alanı bulmuştur. Bu maddeye göre ticari davaların konusu bir miktar paranın ödenmesi olan tazminat ve alacak davaları açılmadan önceden önce arabulucuya başvurmak dava şartıdır. Bu tip davaların arabuluculuğa başvurulmadan ve arabuluculuk süreci işletilmeden açılması halinde hakimin davanın esasına girmeden usulden red kararı vermesi gerekir.

Bu hükme göre bir davada arabuluculuğun dava şartı olması için şu özelliklerin var olması gerekir;

• Dava Türk Ticaret Kanunu ve diğer mevzuata göre ticari dava sayılmalıdır. Mutlak ticari dava olsa bile çekişmesiz yargı işleri, icra takipleri, iflas ve konkordato başvuruları, ihtiyati haciz ve ihtiyati tedbir talepleri bu kapsamın dışındadır.
• Davanın konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak veya tazminat olmalıdır.
• Özel kanunlarla dava konusu ile ilgili tahkim gibi başka bir alternatif çözümün dava şartı olarak belirlenmemiş olması gerekir.
• Dava konusu alacak ya da tazminatla ilgili bir tahkim sözleşmesi yapılmamış olmalıdır.
• Nispi ticaret davaları yani iki tarafın da ticari işletmesi nedeniyle ticari dava sayılan davalarda da arabuluculuk zorunludur. Ancak taraflardan biri tacir sayılmıyorsa dava tüketici hukukunun ilgilendireceğinden kapsam dışıdır.
  

  İş ve Ticaret Hukukunda Dava Şartları

Ticari Davalarda Arabuluculuğun Avantajları

Hızlı işleyen ticari hayat içinde taraflar için bir uyuşmazlığın hızla giderilmesi önemlidir. Arabuluculuk aşamasında giderilen bir uyuşmazlık için fazla zaman harcanmamış olur. Çünkü ticari davalarda arabuluculuk süreci kural olarak altı hafta olup zorunlu hallerde iki hafta daha uzatılabilir. Yani en fazla sekiz hafta içinde problem çözülmüş olur. Mahkemelerde açılan davalarda bu süreç yılları alabilir.

Ticari işlerde gizlilik de çok önemlidir. Arabuluculuk sürecinde öğrenilenlerin gizli tutulması zorunluluğu bu ihtiyacı da sağlamış olur. Arabuluculuk sürecinde bir uyuşmazlığın giderilmesi tarafların ticari ilişkilerinin zedelenmemesini sağlar. Bu husus da pratikte olumlu sonuçlar ortaya koyabilir. Arabuluculuk süreci ekonomiktir.

İş Davalarında Arabuluculuğun Avantajları

İş davalarında arabuluculuk sürecinin üç hafta içinde tamamlanması gerekir. Zorunlu hallerde bu süre bir hafta uzatılabilir. Dolayısıyla bu yolla hızlı bir şekilde problem çözülerek uyuşmazlık giderilebilir. Gizlilik şartı taraflara fayda sağlar. İş hayatı ile ilgili sırlar ortaya dökülmez. Arabuluculuk giderleri mahkeme giderlerine göre çok daha ekonomiktir. Taraflar maddi kayıp yaşamadan haklarını elde edebilir.