Miras Denkleştirme Nasıl Yapılır?

Herhangi bir kişinin hayatını kaybetmesinin ardından evlilik ve çocuk durumuna göre eş, çocuklar, anne baba veya hukukta üst zümre olarak tanımlanan yakınlarına kalan mallara miras, bu maldan hisse alanlar da mirasçı olarak tanımlanıyor. Vefat eden şahıs malları üzerinde sağlığında mirasçılardan herhangi biri için özel bir tasarruf yapmamışsa kanunun öngördüğü oranlarda miras sorunsuz paylaşılırken aksi durum söz konusuyken “Miras Denkleştirme Nasıl Yapılır?” sorusu gündeme geliyor.

Miras Hukukuna Göre Kimler Mirasçıdır

Miras hukuku ülkemizde Medeni Kanun içerisi düzenleniyor. Kanuna göre kişinin;

• Eşi,
• Çocukları,
• Anne-baba,
• Büyükanne-büyükbaba,
• Kardeş-yeğen
• Amca-hala-dayı-teyze yasal mirasçılar olarak sayılıyor.

Ancak bu mirasçılardan; çocuk varsa diğer mirasçıların miras payı bulunmuyor. Çocukların olmaması durumunda eş olsa dahi belirli oranlarda diğer mirasçıların da hakkı söz konusu oluyor.

Kanunda geçen atanmış mirasçı; yakınlık derecesine göre mirastan pay alamayacakken ölenin sağlığında hazırladığı vasiyet çerçevesinde mal alan herhangi bir şahsın durumu olarak açıklanıyor. Bu şahsın ölen ile bir yakınlığının bulunması gerekmiyor.

Atanmış bir mirasçı söz konusu değil ve mirasçılardan herhangi birisine ölen tarafından sağlığında bedelsiz bir mal devri söz konusu olmamışsa veya mirasçılar ve ölen kişi arasında boşanma, borç alacak ilişkisi yok ise mirasçılar isterlerse mirasın paylaşım oranlarını noter vasıtasıyla da ortaya koyabiliyor. Veraset ilamı denilen bu işlem Sulh Hukuk Mahkemelerine verilecek dilekçe ile de gerçekleştirilebiliyor. Noter veya mahkeme; mirasın paylaşım oranını ortaya koyuyor.

Miras Denkleştirme Nasıl Yapılır? – Miras Denkleştirme

Miras Bırakanın Mallar Üzerindeki Tasarrufu

Hukuk sistemimiz, miras bırakan şahsın sağlığında malları üzerindeki tasarrufunu serbest bırakıyor. Kişi sağlığında tüm mal varlığını mirasçıları da dâhil olmak üzere herhangi bir şahsa bedeli karşılığında devredebiliyor. Ancak bedelsiz devir veya bedelli dahi olsa şüpheli devirler ölümün ardından dava konusu yapılabiliyor.

Mal varlığı üzerinde kişinin sağlığındaki mirasçılardan birisi lehine olan tasarrufu mirasçılar tarafından mahkemeye götürülebiliyor. Burada saklı pay konusu gündeme geliyor.

Saklı Pay Nedir?

Miras bırakanın, mirasın belli bir oranını sağlığında başka bir şahıs veya kuruma devretmesinin engellenmesi suretiyle çocukları, anne ve babadan her biri ve sağ kalan eşin miras hakkı korunmaya çalışılıyor. Kanunda oranları yer alan mirasın bu kısmına saklı pay deniliyor.

Saklı pay, diğer mirasçılarda dahil olmak üzere hiçbir kişi veya kuruma devredilemiyor. Ancak, kişi sağlığında malı üzerindeki satış yetkisini kullanabiliyor. Buna göre kişinin malının tamamını bir başkasına satmasının önünde bir engel bulunmuyor.

Miras Denkleştirme Ne Anlama Geliyor?

Kişinin mallarından belirli bir oranı saklı pay sayıldığına göre geri kalan malları üzerindeki tasarrufuna mirasçılar tarafından itiraz edilmesi mümkün görünmüyor.

O halde “Miras Denkleştirme Ne Anlama Geliyor?” sorusunun cevabını saklı pay esasının dışında aramak gerekiyor. Miras bırakanın, mal varlığından bir kısmını miras hakkına mahsuben mirasçılardan birine bırakması söz konusu olabiliyor. Örneğin, bir baba diğer çocukları başka işlerle meşgul iken tarlalarından bir kısmını çocuklarından birisine tarımla uğraşmak üzere devredebiliyor.

Aslında bu tarlaları alan mirasçı, mirastan kendi payına düşen malın tamamını veya bir kısmını babasının sağlığında elde etmiş oluyor. İşte bu durumda babanın vefatı halinde diğer mirasçıların mirasın tamamından kanunda öngörülen oranda mal alabilmeleri için miras denkleştirme gerekiyor. Çeyiz, sermaye sağlama, eğitim masraflarını karşılama gibi mal edinimleri de denkleştirme konusu olabiliyor.

Miras Denkleştirmenin Şartları

Miras bırakanın sağlığında mirasçılardan birisine devrettiği mallar, her zaman miras denkleştirmenin konusu olmuyor. Bunu da kanun belli şartlara bağlıyor. Bunlardan ilki malın karşılıksız devredilmesidir. Söz konusu mal satış yoluyla mirasçılardan birisine geçmiş ise denkleştirmeye konu edilemiyor.

Malın mirasın tamamı veya bir kısmına mahsuben devri gerekiyor. Bunun açıkça yazılı beyanı veya şahitlik yoluyla ve işlemin yapılış şeklinden anlaşılması gerekiyor. Denkleştirme yasal mirasçılar arasında gerçekleştirilebiliyor. Atanmış mirasçının aynı zamanda yasal mirasçı olması söz konusu değilse atanmış mirasçı denkleştirmeden pay alamadığı gibi elde ettiği mal da denkleştirmeye konu olamıyor.

Mal devrinin, miras bırakanın sağlığında gerçekleşmesi gerekiyor. Mirasçılardan birisinin, vefatın ardından ve mal paylaşımı öncesinde bir mal edinimi söz konusu olsa bile bu denkleştirme konusu olamıyor. Miras denkleştirme, kendiliğinden gerçekleşen bir işlem özelliği taşımıyor. Mirasçılardan birisinin paylaşım öncesinde veya paylaşımın ardından 10 yıl içerisinde miras bırakanın vefatından önce ikamet ettiği yerdeki Asliye Hukuk Mahkemelerine başvurması gerekiyor.