Uzlaşmaya Gitmek Zorunlu Mudur?

Uzlaştırma Ceza Muhakemesi Kanununda 2016 Yılında yapılan bir düzenleme hukukumuza girmiştir. Uzlaştırma, ceza yargılamasında suç işleme şüphesi olan şüpheli ya da sanık ile suçun mağduru olan kişinin tarafsız bir arabulucunun yardımıyla bir araya gelip uzlaşmasını sağlamaya yönelik bir süreçtir. Peki, Uzlaşmaya Gitmek Zorunlu Mudur?

Uzlaştırma, uygulamada arabuluculuk ile karıştırılabilmektedir. Arabuluculuk özel hukuk uyuşmazlıklarında başvurulan alternatif çözüm yollarından biridir. Uzlaştırma ise ceza yargılamasında uygulanabilir. Aralarındaki en önemli fark budur.

Hangi Hallerde Uzlaştırma Yoluna Gidilir?

Uzlaştırma ceza yargılamasında soruşturma aşamasında ya da kovuşturma aşamasında uygulanabilir. Kanunda belirlenen suçlarda savcı ve hakimlerin uzlaştırma prosedürünü işletmesi şarttır. Kanun hükümlerine göre uzlaştırma yoluna gidilmesinin şartları şunlardır:

• Mağdur gerçek kişi olmalıdır: Uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için suçtan zarar gören kişinin gerçek kişi olması şarttır. Kamu kurumları, özel kuruluşlar gibi tüzel kişilere karşı işlenmiş olan suçlar için uzlaştırma yoluna gidilmesi mümkün değildir. Burada suçun niteliğinin ve kanunda belirlenen cezanın ne olduğunun önemi yoktur.
• Şikayete bağlı suçlardan olmalıdır: CMK md.253/1-a hükmü gereğince isnad edilen suçun şikayete bağlı bir suç olması gerekir. Yani savcıların re’sen soruşturma açtığı suçlar için uzlaştırma yoluna gidilmez. BU hükmün bazı istisnaları vardır.
• Özel kanunlarda uzlaştırmaya gidileceğine hükmedilmiş olmalıdır: maddede belirtilen şikayete bağlı suç olma gereğinin istisnasıdır. CMK 253/2 hükmü gereğince Türk Ceza kanunu dışındaki kanunlarda açıkça uzlaştırma yoluna gidileceği yönünde hüküm varsa bu yola gidilebilir.
• Suçun cinsel dokunulmazlığa karşı işlenmemiş olması: Cinsel dokunulmazlığın korunması amacıyla bu düzenleme yapılmıştır. İsnad edilen suçun kovuşturulması şikayete bağlı olsa bile cinsel taciz, cinsel saldırı gibi suçlar uzlaştırma yoluyla çözülemez. Hakim ve savcılar bu tip dosyalar için uzlaştırma prosedürünü işletmeyecektir.
• Başka suçla birlikte işlenmesi: CMK md.253/3 gereğince isnad edilen suç bir başka suçla birlikte işlenmişse ve diğer suç uzlaştırma kapsamına girmiyorsa uzlaştırma kapsamına girse dahi uzlaştırma yöntemiyle çözülemez. Böyle durumlarda uzlaştırma kapsamına giren suç da diğer suçla birlikte yargı makamlarınca incelenecektir.
• İştirak halinde işlenen suçlarda uygulama: Bir suç iştirak halinde işlenmişse yani birden fazla kişi tarafından işlenmişse sadece uzlaştırma sürecinde uzlaşan kişi uzlaştırma sonuçlarından faydalanır. Mağdur faillerden biriyle ya da birkaçıyla uzlaşmayı kabul edip diğerleriyle uzlaşmayabilir. Her fail için prosedür ayrı işletilecektir.
• Birden fazla mağdur varsa hepsiyle uzlaşılmalıdır: Bir suçla birden fazla kişi mağdur olmuşsa şüpheli ya da sanık tüm mağdurlarla uzlaşmak zorundadır. Aksi halde uzlaşma geçerli olmaz ve soruşturma ya da kovuşturmaya devam edilmesi gerekir. Mesela üç kişiye karşı hürriyeti tahdit suçu işlenmişse ve mağdurlardan biri uzlaşmayı kabul etmemişse iki mağdurla uzlaşmanın anlamı kalmayacaktır.
  

  Uzlaşmaya Gitmek Zorunlu Mudur?

Uzlaştırma Sürecinde Tarafların Uzlaşması Zorunlu mu?

Kanunda belirlenen hallerde uzlaştırma sürecinin başlatılması ve sonucun beklenmesi zorunludur. Ancak mağdurun ve failin uzlaşmayı kabul etme mecburiyeti yoktur.

Soruşturma aşamasında savcılar, kovuşturma aşamasında ise hakimler isnad edilen suçun uzlaştırma kapsamına girip girmediğini tespit edecek, eğer kapsam dahilindeyse dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderecektir.

Uzlaştırma bürosu her dosya için bir uzlaştırmacı atar. Uzlaştırmacının 30 gün içinde süreci tamamlaması gerekir. Bu süreç içinde taraflar bir toplantıya çağrılır ve uzlaştırmacı ile birlikte toplantı yapılır. Toplantılar gizlidir. Tarafların anlaşmaya varıp varmadıkları, anlaşma gerçekleşmişse hangi şartlarda anlaşıldığı gibi konularda rapor düzenlenerek uzlaştırma bürosuna teslim edilir.

Uzlaşma gerçekleşmişse yargılamaya devam edilmez. Uzlaşma sağlanamamışsa soruşturma aşamasındaki dosyalar için savcılar iddianame düzenler ve mahkemeye gönderir. Dosya kovuşturma aşamasındaysa mahkeme kaldığı yerden davaya devam eder.